Wat is BIM?
BIM staat voor Building Information Model of in het Nederlands: bouwinformatiemodel. BIM is een digitale weergave van de fysieke en functionele kenmerken van een gebouw. Of simpel gezegd: BIM is een systeem waarin alle informatie over een gebouw tijdens de hele levenscyclus wordt vastgelegd en beheerd; van planning en ontwerp tot bouw en exploitatie.
Een belangrijk aspect van BIM is 3D-modellering. BIM-modellen bevatten gedetailleerde informatie over bouwcomponenten, waaronder materialen, hoeveelheden en (energie)prestatiegegevens. BIM is niet alleen nuttig in de ontwerp- en bouwfase; het ondersteunt ook facility management doordat het nauwkeurige informatie biedt over de infrastructuur van het gebouw, wat weer nuttig is voor onderhoud en exploitatie.
Een belangrijk verschil met een gewone bouwtekening is dat BIM niet alleen een geometrische dimensie heeft, maar ook informatie over de eigenschappen van de diverse elementen en componenten van het bouwwerk toont.
Wat betekent BIM?
BIM is van origine de afkorting van Building Information Modelling, maar in het Nederlands gebruiken we soms ook de term bouwinformatiemodel. Beide benamingen komen op hetzelfde neer en verraden al een beetje wat BIM betekent: het is een digitaal model dat een virtuele weergave van een bouwwerk vormt. Het model is opgebouwd uit objecten waaraan informatie is gekoppeld.
Een belangrijk verschil met een gewone bouwtekening is dat BIM niet alleen een geometrische dimensie heeft, maar ook informatie over de eigenschappen van de diverse elementen en componenten van het bouwwerk toont. Denk aan kleuren, materialen, technische eigenschappen en de relatie met andere objecten.
Neem bijvoorbeeld een wand. In een BIM kun je niet alleen vastleggen waar die moet komen, maar ook uit welk materiaal hij opgetrokken wordt (gewapend beton, metselwerk), wat het bouwen van de wand gaat kosten en in welke kleur je hem schildert. Alle objectgeoriënteerde informatie koppel je probleemloos aan zaken als fundering, bouwfases, functies, de benodigde constructieve sterkte of de aansluiting op omringende objecten. De verschillende bij het bouwproces betrokken partijen, van aannemer tot architect en van kozijnenmaker tot metselaar, kunnen informatie toevoegen aan een BIM-model.
Wat is het doel van BIM?
Hierboven staat uitgebreid beschreven wat BIM is, hoe het werkt en wat de voordelen zijn. Maar wat is nou eigenlijk precies het doel van BIM? Het doel van BIM is om een compleet 3D-model te vormen met alle informatie over het bouwwerk. BIM staat voor Building Information Modeling. En dat is ook precies wat je doet: je maakt een digitaal, 3D informatiemodel voor je bouwwerk. Deze informatie is afkomstig van alle aangesloten partijen, zoals bijvoorbeeld de architect, de aannemer en de onderaannemer. Zo heb je één model met daarin alle specificaties, afmetingen, hoeveelheden, afwerkingen en te gebruiken materialen. Hierdoor kan het bouwteam overzichtelijker en efficiënter werken en zijn de faalkosten een stuk kleiner.
Garantie voor de toekomst
Behalve een compleet overzicht tijdens de bouw, biedt een BIM-model ook voordelen voor de toekomst. Met het BIM-model is alle relevante informatie over een gebouw namelijk tijdens de hele levenscyclus van het bouwwerk beschikbaar. Ook als er bijvoorbeeld in een later stadium gerenoveerd moet worden. Bijkomend voordeel; je kunt het model ook koppelen aan je meerjarenonderhoudsplanning. Je hebt altijd inzicht in de status van alle onderdelen, waardoor je makkelijk kunt zien wat wanneer vervangen moet worden en welke onderdelen je tegelijk kunt doen.
Voordeel in de hele keten
Samengevat is het doel van BIM dus om jou als bouwprofessional het leven makkelijker te maken. En dat voordeel werkt door in alle schakels van de bouwketen. Zo kan de architect in het BIM-model direct beginnen met ontwerpen. Alle vierkante meters en afmetingen staan tenslotte al in het model dat de projectontwikkelaar heeft opgesteld. Elke partij voegt zijn eigen informatie toe aan het model en hoeft daardoor niet steeds opnieuw bij de basis te beginnen. Per saldo verloopt het bouwproces zo sneller en dus voordeliger.
BIM-viewers
De modellen kun je bekijken in een BIM-viewer, die beschikbaar is in specifieke bouwsoftware. Dit is een speciale tool die met een paar muisklikken alle informatie over het bouwwerk inzichtelijk in beeld brengt. Bovendien kan de opdrachtgever de tool gebruiken om te zien of er daadwerkelijk volgens afspraak wordt opgeleverd. Met een BIM-viewer zie je snel of alle benodigde data voor het goed uitvoeren (informatieleveringsspecificatie) van het project al zijn verwerkt in de modellen waar jouw bouwprofessionals mee werken. Zo weet je altijd in welke fase een project zich bevindt. Met een BIM-viewer deel en bespreek je modellen en lopende projecten ook heel makkelijk met projectteamleden, collega’s en geautoriseerde externe partners (denk aan onderaannemers en leveranciers).
Veel viewers hebben op het gebied van de weergave verschillende keuzeopties. Je kunt ervoor kiezen om bijvoorbeeld het model van de architect of constructeur apart te laten zien, maar bijvoorbeeld ook alle modellen integraal tonen.
Er zijn verschillende BIM-viewers op de markt. Dalux is een veelgebruikte viewer, vooral vanwege de gebruiksvriendelijkheid en relatief lage instapdrempel. Maar de Rolls-Royce onder de BIM-viewers is de Autodesk Forge 3D Viewer. Deze BIM-viewer biedt vrijheid van modelformaat (je kunt kiezen voor IFC of RVT) en levert geavanceerde ontwikkeltools waarmee je de eigenschappen van alle objecten in een model kunt toetsen aan de gemaakte calculaties.
Daarnaast is het mogelijk om de individuele elementen van een gebouw op detailniveau te bekijken en analyseren door de getekende constructie virtueel op te splitsen in verschillende componenten. Je kunt met de tool tevens horizontale en verticale dwarsdoorsneden van een constructie tonen en een virtuele wandeling door het gebouw maken.
Verschil tussen open BIM en gesloten BIM
BIM kent twee varianten: open BIM en gesloten BIM. Bij open BIM worden open standaarden en bestandsformaten gebruikt, waardoor verschillende softwaresystemen met elkaar kunnen communiceren. Zo kunnen verschillende bouwpartners (zoals architecten, ingenieurs en aannemers) informatie uitwisselen, zelfs als ze niet dezelfde software gebruiken.
Bij gesloten BIM gebruiken alle bouwpartners dezelfde software of een suite van geïntegreerde software van dezelfde leverancier. Dit heeft voordelen op het gebied van consistentie en integratie. Alle gegevens blijven tenslotte in hetzelfde format en worden binnen één platform beheerd. Het nadeel van gesloten BIM is de beperkte flexibiliteit, omdat de betrokken bouwpartners zich moeten aanpassen aan specifieke softwaretools. Dit kan de uitwisseling van gegevens met andere platforms lastiger maken.
De keuze voor open BIM of gesloten BIM hangt af van de specifieke behoeften en voorkeuren voor een bouwproject, maar het gebruik van open standaarden zoals IFC kan de samenwerking en efficiëntie in de bouwsector aanzienlijk verbeteren.
IFC-bestanden: cruciaal in open BIM
Een belangrijk bestandstype binnen open BIM is het Industry Foundation Classes (IFC) formaat. IFC-bestanden zijn ontworpen om bouwinformatie op een neutrale en open manier uit te wisselen. Hierdoor zijn de gegevens toegankelijk voor alle betrokken partijen. Door gebruik te maken van IFC kunnen bouwpartners efficiënter samenwerken, zelfs als ze verschillende BIM-software gebruiken.
De voordelen van BIM
Werken met BIM heeft volop voordelen voor bouwondernemers en alle andere stakeholders die betrokken zijn bij een bouwproject. We lichten de belangrijkste toe.
Tekeningen zijn altijd actueel
BIM stelt je in staat om geaccordeerde wijzigingen in tekeningen en objecten gelijk door te voeren in de rest van het model. Je hoeft dus niet continu handmatig te checken of tekeningen nog actueel zijn. Dat scheelt veel tijd, telefoontjes en e-mails.
Minder faalkosten
Door de informatiedichtheid en de mogelijkheid om die informatie snel en makkelijk te actualiseren, bespaar je met BIM op faalkosten. Je merkt eventuele ontwerpfouten eerder op en hoeft niet achteraf nog grote bouwkundige ingrepen te doen. Dat scheelt in de portemonnee, maar straalt ook positief af op de reputatie van een bouwbedrijf, aannemer of projectontwikkelaar.
Betere samenwerking
BIM stimuleert en stroomlijnt de samenwerking tussen de diverse partijen (architecten, projectontwikkelaars, aannemers, onderaannemers, leveranciers) die betrokken zijn bij een bouwproject. In plaats van dat ze allemaal vanuit hun eigen eilandjes opereren, kunnen alle betrokken partijen informatie delen en de resultaten van hun plannen en werk delen. Gegevens uitwisselen gaat sneller en makkelijker. Je hoeft dus geen grote vertaalslag te maken. Het resultaat? Meer wederzijds begrip en een grotere kans op een eindresultaat dat iedereen tevreden stelt.
Enthousiasmeren
Met BIM-modellen presenteer je al in een vroeg stadium visualisaties van een bouwproject. Dat heeft vaak een enthousiasmerende invloed op stakeholders en opdrachtgevers. Ze zien concreet wat er op de planning staat en kunnen snel feedback geven op ontwerpen. Een BIM-model is dan ook een krachtig hulpmiddel voor een architect of projectontwikkelaar om een klant te overtuigen van zijn visie.
Tijdwinst
Het gebruik van BIM biedt aanzienlijke tijdwinst doordat het draait om één centraal informatiepunt. Alle projectgegevens staan opgeslagen in een gedeeld model, waardoor alle relevante bouwpartners directe toegang hebben tot juiste en actuele informatie. Dit voorkomt miscommunicatie en faalkosten. Knelpunten kunnen vroegtijdig worden opgespoord en opgelost, met een kortere doorlooptijd van bouwprojecten en een hogere efficiëntie tot gevolg.
Alle informatie op één centrale plek
Omdat iedereen werkt in hetzelfde BIM-model, is alle relevante informatie rondom een bouwproject (materialen, afmetingen, kleuren, leveranciers) op één centrale plek terug te vinden. Je bouwt als het ware een digitale bibliotheek met informatie op. De ketencommunicatie verbetert en onnodig opzoekwerk is definitief verleden tijd. Omdat BIM ervoor zorgt dat je in elke fase van het bouwproces met dezelfde standaarden (IFC) werkt, borgen bouwers ook makkelijker een consistent kwaliteitsniveau.
Makkelijker onderhoud uitvoeren
Ook na het afronden van de bouwwerkzaamheden is een BIM-model nog van toegevoegde waarde. Gaat er bijvoorbeeld iets kapot? Dan heb je met BIM gelijk de benodigde informatie om een reparatie of vervanging uit te voeren. Je hoeft zelf geen extra metingen meer te doen of een dikke klapper met papieren door te spitten om de juiste informatie boven water te halen. In plaats daarvan vind je alles wat je moet weten terug in het BIM-model.
Begin bij het begin: oriënteer je op de mogelijkheden. Welke opties van BIM zijn voor jou relevant? In welke schakel van het proces zit je en wat is jouw rol ten opzichte van de schakels boven en onder jou?
Hoe begin je met BIM?
Goed, je wil dus beginnen met BIM. Goed plan. Het is eventjes opstarten, maar daarna profiteer je elke dag van een sneller en efficiënter bouwproces. Hieronder staan de vier stappen die je moet doorlopen om ermee aan de slag te gaan.
Stap 1: Verken de verschillende BIM-mogelijkheden
Begin bij het begin: oriënteer je op de mogelijkheden. Welke opties van BIM zijn voor jou relevant? In welke schakel van het proces zit je en wat is jouw rol ten opzichte van de schakels boven en onder jou? Zo kun je er voor kiezen om BIM-modellen te kunnen bekijken en bewerken als onderdeel van je document management software of kwaliteitsborging software, maar je kunt ook BIM-specifieke software aanschaffen. Om te zien hoe BIM voor jou optimaal kan werken, doe je vooronderzoek. Google, struin websites van leveranciers af, download whitepapers, stel je vragen aan leveranciers of implementatiepartners en bekijk filmpjes op YouTube.
Stap 2: Vind een partner die je helpt BIM te implementeren
Nu je weet wat je zoekt, is het zaak om een goede partner te vinden om BIM te implementeren. Dit kan iemand uit je eigen organisatie zijn, maar ook een externe BIM-coördinator of een leverancier die is gespecialiseerd in het adviseren over en implementeren van BIM-oplossingen.
Stap 3: Bereid je organisatie voor op werken met BIM
Je weet nu wat je wil en je weet wie je hierbij gaat helpen. Nu is het zaak om voldoende draagvlak te creëren binnen de hele organisatie. Iedereen die met BIM te maken gaat krijgen moet de voordelen snappen, begrijpen wat de bedoeling is en enthousiast zijn over de verandering. Maak dus heel duidelijk wat het is, waarom je het doet, wat mensen daarvan gaan merken en wat het op gaat leveren.
Stap 4: Aan de slag met BIM
Nu begint het echte werk. Je gaat BIM implementeren en er echt mee aan de slag. Natuurlijk begin je met een interne training. Iedereen moet weten wat er verandert in zijn of haar werkzaamheden en hoe ze met het systeem om moeten gaan. Je start met een overzichtelijk project. Wanneer dat goed gaat, pak je het volgende project op en voor je het weet is de hele organisatie naar hartenlust aan het BIM-men.
BIM samengevat
Building Information Modeling (BIM) is een digitale methode voor het ontwerpen, bouwen en beheren van bouwprojecten. Het gebruik van BIM heeft inmiddels een flinke vlucht genomen, het gros van de Nederlandse bouwbedrijven werkt namelijk al met de technologie. Logisch ook, gezien de vele voordelen. Zo bevatten de 3D-modellen die BIM gebruikt waardevolle en gedetailleerde informatie over bouwcomponenten en hun eigenschappen. Daarnaast worden er open standaarden zoals IFC-bestanden gebruikt, die verschillende softwaretoepassingen compatibel maken. Ook zorgen BIM-viewers ervoor dat bouwpartners het model kunnen bekijken en analyseren zonder gespecialiseerde software. Gewoon op de bouwplaats.
Heb jij de stap nog niet gemaakt, maar wil je binnen jouw bedrijf ook aan de slag met BIM? Probeer het dan gratis uit in Prostream.