Gevolgklassen voor de WKB: wat valt er onder gevolgklasse 1?

De Wet Kwaliteitsborging (WKB) is nog steeds aanstaande. De invoering van de wet is uitgesteld tot (naar verwachting) 1 januari 2024, maar zal dan, tegelijk met de Omgevingswet, in werking treden. Wel is het zo dat de WKB gefaseerd wordt ingevoerd. De regels gelden niet direct voor alle gebouwen, maar voorlopig alleen voor bouwwerken die vallen onder gevolgklasse 1. Wat zijn die gevolgklassen precies en hoe zit dat met de WKB? Hieronder leggen we het voor je uit.

Nog heel even, wat was de WKB ook alweer?

De Wet Kwaliteitsborging voor het Bouwen of kortweg Wet Kwaliteitsborging, is opgesteld om de bouwkwaliteit te verbeteren. Belangrijk onderdeel van de wet is dat de toetsing van de bouwtechnische eisen van een bouwwerk is verlegd, van de gemeente naar een onafhankelijke partij. Een onafhankelijke kwaliteitsborger, ingeschakeld door de bouwer, toetst de bouwplannen in de praktijk, op de bouwplaats zelf. Ook de aansprakelijkheid van aannemers wordt uitgebreid. De aannemer is en blijft aansprakelijk voor eventuele gebreken en moet kunnen bewijzen dat de fout niet bij hem ligt. De aannemer moet daarvoor in elke stap, voor, tijdens en na het opleveren van het bouwwerk, kunnen aantonen dat de kwaliteit in orde is. De wet geldt voorlopig alleen voor bouwprojecten in gevolgklasse 1.

Praktische gids voor bouwers.
Alles over de WKB.
Download de whitepaper.

Wat zijn gevolgklassen?

De gevolgklasse van een bouwwerk zegt iets over de mogelijke risico’s en gevolgen als er iets misgaat met het gebouw. Dus wat gebeurt er bij brand of wanneer het gebouw -helemaal of gedeeltelijk- instort? Heb je direct tientallen, honderden of nog veel meer slachtoffers, of blijft de schade beperkt? Je kunt je vast wel voorstellen dat de gevolgen voor mens en omgeving groter zijn wanneer er een voetbalstadion instort, dan wanneer een schuurtje het begeeft. Vandaar dat voor deze twee categorieën een andere gevolgklasse geldt. Hoe groter de mogelijke gevolgen zijn, hoe zwaarder de eisen die gesteld worden in de WKB.

3 gevolgklassen voor de WKB

Alle bouwwerken zijn onderverdeeld in drie gevolgklassen. De eerste gevolgklasse is gevolgklasse 1, deze heeft de laagste risico’s of de minste gevolgen. Gevolgklasse 3 heeft, je raadt het al, de meeste gevolgen of de grootste risico’s.

Gevolgklasse 1

Onder gevolgklasse 1 vallen gebouwen waarbij de persoonlijke gevolgen beperkt zijn wanneer er niet aan de bouwtechnische voorschriften wordt voldaan. We hebben het dan over relatief eenvoudige bouwwerken zoals woningen en eenvoudige bedrijfsgebouwen.

Gevolgklasse 2

Gebouwen in gevolgklasse 2 hebben een reële kans op persoonlijke gevolgen als er bouwtechnisch iets niet in orde is. We hebben het dan over grotere gebouwen zoals bibliotheken, scholen, gemeentehuizen en woongebouwen tot 70 meter hoogte.

Gevolgklasse 3

Gevolgklasse 3 heeft de zwaarste eisen, en dat is ook logisch, want hier zijn de mogelijke persoonlijke gevolgen groot als er niet voldaan wordt aan de bouwtechnische voorschriften. Denk hierbij aan voetbalstadions, ziekenhuizen, metrostations en gebouwen hoger dan 70 meter.

Gevolgklasse 1: daar gaat de WKB voor gelden

De Wet Kwaliteitsborging die vooralsnog op 1 januari 2024 ingaat, wordt stapsgewijs ingevoerd. In eerste instantie, in ieder geval tot en met 2024, geldt de wet alleen nog maar voor gebouwen in gevolgklasse 1. Pas na een evaluatie gaat de wet eventueel ook gelden voor de overige gevolgklassen. Op dat moment mag de Tweede Kamer zich (opnieuw) buigen over uitbreiding van de wet naar gevolgklasse 2 en 3.      

Voor welke gebouwen gaat de WKB gelden?

Welke gebouwen er onder gevolgklasse 1 vallen, is uitgebreid beschreven in het Besluit bouwwerken leefomgeving (en dat is weer de opvolger van het Bouwbesluit 2012). Het gaat daarbij om zowel het bouwen als het verbouwen van vergunningplichtige bouwwerken. Over welke gebouwen hebben we het dan precies?

• Woningen: vrijstaande woningen, twee-onder-een-kapwoningen en rijwoningen, inclusief garages, aangebouwde schuren, kantoren aan huis, enzovoorts. Belangrijk is dat de woning op de grond staat; appartementen horen hier dus niet bij en bovenwoningen boven een winkel bijvoorbeeld ook niet;

• Woonboten en schepen;

• Vakantieverblijven, vakantiebungalows en vakantiehuisjes. Ook hier tellen appartementen niet mee;

• Fabriekspanden of bedrijfshallen die uit maximaal twee verdiepingen bestaan. Denk aan opslaglocaties, productiehallen, magazijnen of kassen. Kantoren en winkelpanden horen hier niet bij, een klein kantoortje of een kantine bij de productielocatie wel;

• Bij kantoren of winkels aangebouwde opslagruimten of magazijnen van maximaal twee verdiepingen.

• Fietsbruggen en voetgangersbruggen die maximaal 20 meter over wegen, spoor of water gaan. Loopt de brug over een provinciale weg of een rijksweg, dan valt deze niet in gevolgklasse 1;

• Overige bouwwerken die geen gebouw zijn. Denk aan zendmasten, keermuren en kleine windmolens. Niet hoger dan 20 meter, niet waterkerend en bovengronds gebouwd.

Welke gebouwen vallen er niet onder gevolgklasse 1?

Je zou zeggen je met bovenstaand lijstje al een heleboel bouwwerken hebt afgedekt, maar er zijn ook weer uitzonderingen. Bouwwerken uit bovenstaand lijstje vallen namelijk niet onder gevolgklasse 1 als:

• Het om een monument gaat. Het gaat hierbij om alle soorten monumenten, van rijks- tot gemeentelijk of provinciaal. In het Rijksmonumentenregister kun je opzoeken of een bepaald bouwwerk een monument is.

• Er een verplichting is voor een melding ‘brandveilig gebruik’. Deze melding is bijvoorbeeld verplicht voor grotere bedrijfspanden (meer dan 150 personen).

• Er in het gebouw activiteiten plaatsvinden die het milieu belasten en waar een vergunning voor nodig is.

• Er voor de constructieve veiligheid of de brandveiligheid is gekozen voor een oplossing die niet standaard in de bouwregelgeving staat. Het bouwplan moet dan door de gemeente worden beoordeeld.

Een melding doen of een vergunning aanvragen?

Voor de diverse bouwactiviteiten zijn er in het nieuwe stelsel verschillende categorieën: vergunningplichtig, meldingsplichtig en vergunning- en meldingsvrij. De vergunningsplicht geldt voor grote of ingewikkelde bouwactiviteiten. Hiervoor moet je voorlopig nog een vergunning aanvragen bij de gemeente. Melding- en vergunningvrije bouwactiviteiten zijn kleine werkzaamheden zoals kozijnen, dakramen of het plaatsen van een bubbelbad in de tuin. Voor bouwwerken aan een gebouw uit gevolgklasse 1 geldt veelal een meldingsplicht. Je hoeft hiervoor dus geen vergunning aan te vragen, maar je moet wel uiterlijk vier weken voor de start van de bouw een bouwmelding doen bij de gemeente. Zowel bij vergunningplichtige als meldingsplichtige bouwwerken, moet je een Kwaliteitsborger inschakelen. Via het Omgevingsloket Online kun je checken of je een vergunning nodig hebt of dat je een melding moet doen. Is dat het geval, dan kun je via het Omgevingsloket ook de vergunning aanvragen of melding indienen.

In eerste instantie geldt de WKB alleen voor bouwwerken in gevolgklasse 1 en daaronder vallen de meeste eenvoudige bouwwerken.

Samengevat: geen paniek

De WKB gaat er, ondanks het uitstel, echt een keer komen. De hoeveelheid informatie is veel, maar op zich is het niet heel ingewikkeld. In eerste instantie geldt de WKB alleen voor bouwwerken in gevolgklasse 1 en daaronder vallen de meeste eenvoudige bouwwerken. Hiervoor geldt in veel gevallen een meldplicht en hoef je geen vergunning aan te vragen. Maar ook in dat geval moet je wel een kwaliteitsborger inschakelen en ben je als aannemer verantwoordelijk voor het borgen van de kwaliteit in elke stap van het proces. Daarnaast is het slim om alvast voorbereid te zijn op een eventuele uitbreiding van de WKB naar de gevolgklassen 2 en 3. Het is handig om nu al te zorgen dat je al je werkzaamheden goed vastlegt, bijvoorbeeld in een DMS of met software voor kwaliteitsborging. Door alles strak te registreren -inclusief foto’s- kun je elke stap en elke status op elke moment makkelijk terugvinden en aantonen als het erop aankomt.

---